AN HET BESTUUR
Nieuw leden:
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Koninklijk onderscheiden:
G.J.A. Raven
De heer Gerard Raven (1954) is benoemd tot
Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hij is conservator van Museum Flehite.
Naast zijn dagelijkse werk werft hij fondsen, is hij hoofdredacteur van
het tijdschrift De Kroniek over historisch Amersfoort, organiseert hij
extra activiteiten rondom tentoonstellingen en schrijft hij boeken over
de stad. Daarnaast is hij vrijwilliger en pastoraal ouderling bij de
Protestantse wijkgemeente De Hoeksteen te Amersfoort. Van 2012 tot 2016
was hij lid van de Algemene Kerkenraad en tot op heden is hij scriba van
de classis van de regio Utrecht. Van 1995 tot 2016 was hij
medeoprichter en vrijwilliger van de Historische Kring Hoogland. Hij is
auteur van diverse artikelen en boeken over de historie van Hoogland en
zijn bewoners en verzorgde het verenigingsblad.
We feliciteren hem
van harte met dit blijk van waardering voor zijn vele werk, ook voor
onze vereniging. Daarin betrekken we ook zijn vrouw, die eveneens een
koninklijke onderscheiding kreeg.
MUSEUM FLEHITE GERARD HORDIJK – BUURMAN EN VRIEND VAN MONDRIAAN
(21 mei t/m 24 september 2017)
In het jaar dat heel Nederland 100 jaar De Stijl viert, organiseert
Museum Flehite een tentoonstelling over Gerard Hordijk (1899 – 1958).
Deze Nederlandse kunstenaar verschilde in stijl, onderwerpen en
opvattingen hemelsbreed met de schilders die zich destijds aansloten bij
De Stijl. Toch is er sprake van een band tussen Hordijk en De Stijl. In
1927 woonde Hordijk namelijk gelijktijdig met Piet Mondriaan in het
ateliercomplex aan de Rue du Départ in Parijs. Hordijk maakte in 1927
een portret van Mondriaan en de twee schilders raakten bevriend. Hun
zeer verschillende artistieke opvattingen stond een levenslange
vriendschap niet in de weg.
In zijn Parijse periode werd Mondriaan al
beschouwd als een belangrijke kunstenaar, maar zijn nu wereldberoemde
abstracte composities wist hij niet of nauwelijks aan de man te brengen.
De‘grote’ Mondriaan werd in die tijd regelmatig ondersteund door zijn
destijds commercieel wel succesvolle vriend Gerard Hordijk: een schilder
wiens naam tegenwoordig bij velen waarschijnlijk niet meer bekend is.
Gerard
Hordijk staat in kunsthistorisch opzicht in de schaduw van buurman en
vriend Piet Mondriaan, maar was een kleine eeuw geleden wel een van die
kunstenaarsvrienden die ervoor zorgden dat de grote avant-gardist in
zijn levensonderhoud kon voorzien. Passend in het jaar van De Stijl
wordt in Museum Flehite in Amersfoort iets van dat contrast opgeheven en
wordt het uit beeld geraakte oeuvre van Hordijk aan het museumpubliek
getoond. Een oeuvre dat op een haar na werd vernietigd.
Sloopvergunning
In 2006 ontving de Utrechtse
kunsthandelaar Marcel Gieling een e-mail uit Amerika. Twee advocaten
hadden in een monumentaal pand in Armonk nabij New York, dat op de
nominatie stond om gesloopt te worden, een grote hoeveelheid tekeningen,
aquarellen, schilderijen en documenten van ene Gerard Hordijk gevonden.
Het pand was in 2005 met inboedel en al door de weduwe van de zoon van
de schilder aan een projectontwikkelaar verkocht.
De advocaten die
voor de eigenaar de sloopvergunning moesten regelen hadden via internet
ontdekt dat een kunsthandelaar in Utrecht bekend moest zijn met het werk
van deze Gerard Hordijk. Nog net op tijd redde Marcel Gieling, die
onmiddellijk na het ontvangen bericht naar Amerika afreisde, de complete
nalatenschap van de schilder uit het bouwvallige huis.
Er kwam een
ware schat tevoorschijn: behalve de kunstwerken van Hordijk ook diens
ontvangen brieven van Piet Mondriaan. In Nederland was deze ontdekking
groot nieuws: Gieling werd geïnterviewd door diverse kranten en hij was
te gast bij RTV Utrecht en De Wereld Draait Door.
Een deel van de brieven van Mondriaan aan Hordijk (Collectie RKD Den Haag) is deze zomer ook te zien in Museum Flehite.
Geen Stijl
Ondanks de jarenlange vriendschap met Piet
Mondriaan hebben abstracte stijlkenmerken nooit vat gekregen op de
schilderkunst van Gerard Hordijk. Zijn werk bleef gedurende zijn hele
carrière figuratief. Het ging hem er niet om de schilderkunst te
vernieuwen, hetgeen zijn vriend Piet Mondriaan zich ten doel stelde,
maar hij wilde ‘slechts’ de door hem bewonderde werkelijkheid (mensen,
landschappen, stadsgezichten) in een persoonlijk handschrift en
zelfgekozen kleurenpalet vastleggen.
Er waren natuurlijk schilders
die hij bewonderde en aan wie hij in stilistisch opzicht schatplichtig
was. Henry Matisse en Raoul Dufy: hun behandeling van perspectief; hun
kleurgebruik en onderwerpskeuze en, zoals we het zouden kunnen
omschrijven, Franse frivoliteit, zijn ook kenmerken van het werk van
Gerard Hordijk. Maar bovenal worden zijn schilderijen, tekeningen en
aquarellen gekenmerkt door een grote mate van oorspronkelijkheid en
verdient zijn veelzijdige oeuvre het vanuit de eigen artistieke merites
te worden bekeken en beoordeeld.
De tentoonstelling over Hordijk past
in de traditie van Museum Flehite om Nederlandse kunst uit tijdvak
1850-1950 te tonen. Ook sluit het aan bij de focus op
privéverzamelingen; het merendeel van de geëxposeerde werken is
afkomstig uit de collectie Meentwijck. Daarnaast is werk te zien uit de
collectie van het Gemeentemuseum Den Haag en uit de collectie Marcel
Gieling te Utrecht, alsmede werk uit enkele andere particuliere
collecties.
Bij de tentoonstelling verschijnt de gelijknamige publicatie, Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaa
ARCHIEF EEMLAND: VAN WERK- TOT BROEDPLAATS
Wonen en werken in het Eemkwartier.
Op 12 mei a.s. wordt om 16.00 uur, in aanwezigheid van wethouder Bertien Houwing, de expositie “Van Werk- tot Broedplaats, Werken en wonen in het Eemkwartier” in Archief Eemland (publieksruimte, derde verdieping Eemhuis) geopend. Onder leiding van radiopresentator en interviewer Vera van Brakel wordt een talkshow “Van horen zeggen” gehouden. Hoe was het om in het Eemkwartier te wonen, te werken of te ondernemen en wat voor sfeer hing er? Ontdek het bij deze talkshow en laat u inspireren door levensverhalen van prominente Amersfoorters.
EXPOSITIE IN WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER
Gezondheidszorg
toen en nu is het thema van een aantal exposities dat dit jaar in de
Themakamer van het Wijkmuseum Soesterkwartier wordt gehouden. Hierbij
zullen alle facetten tussen
geboorte en overlijden (museaal) worden behandeld.
Op
zaterdag 20 mei aanstaande zal P. van den Hooff (Stichting
Farmaceutisch Erfgoed) in het Wijkmuseum Soesterkwartier een lezing
geven over de gaper als uithangteken van apotheker en drogist, met
specifiek aandacht voor de Amersfoortse context. De lezing vindt plaats
in het kader van de opening van een nieuwe tentoonstelling over de
geschiedenis van de apotheek en drogist in het Wijkmuseum.
Deze informatieve presentatie begint om 12.00 uur en duurt ongeveer een uur.
Zoals gebruikelijk is het wijkmuseum gratis toegankelijk, maar koffie of thee kost één euro en donaties zijn van harte welkom.
KUNSTHAL KAdE: DE KLEUREN VAN DE STIJL
(6 mei t/m 3 september 2017)
Rood.
Geel. Blauw. De drie primaire kleuren werden het ‘gezicht’ van de
kunstenaarsbeweging De Stijl. Zo archetypisch als rood, geel en blauw
echter lijken voor de stroming, zo divers waren uiteindelijk de ideeën
van de verschillende leden. Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Bart van
der Leck, Gerrit Rietveld, Georges Vantongerloo en Vilmos Huszár
formuleerden ieder een eigen kleurvisie.
Kunsthal KAdE zoomt in op
het kleurgebruik van de zes protagonisten van De Stijl en kijkt
vervolgens verder hoe kunstenaars na WO II onderzoek bleven doen naar de
autonome kracht van kleur: via het abstract expressionisme en de
concrete kunst in de jaren zestig en zeventig naar hedendaagse
kunstenaars die kleur als zelfstandig element onderzoeken. Uit het
Stedelijk Museum worden onder meer ‘Who’s Afraid of Red Yellow and Blue
III’ van Barnett Newman en het drieluik ‘Untitled’ van Jasper Johns
geleend. Uit het Van Abbemuseum komen onder meer de maquette van het
kleurontwerp van Theo van Doesburg voor de Grote Zaal van café/theater
‘Aubette’ in Straatsburg en werken van Piero Manzoni, Richard Serra en
Joseph Kosuth. Uit de studio van Olafur Eliasson komt de
lichtinstallatie ‘Ephemeral afterimage star’ (2008).
De
tentoonstelling maakt onderdeel uit van het nationale themajaar
‘Mondriaan to Dutch Design’, waarin de oprichting van het tijdschrift De
Stijl wordt herdacht in Den Haag, Amersfoort, Utrecht, Otterlo,
Eindhoven, Noord-Nederland en Gelderland.
JUBILEUMBOEK 200 JAAR SINT FRANCISCUS XAVERIUSKERK EN SYMPOSIUM
De
geloofsgemeenschap Sint Franciscus Xaverius viert dit jaar het 200
jarige bestaan van de kerk aan ‘t Zand. Dit jubileum wordt gevierd met
een groot aantal activiteiten tussen mei en oktober van dit jaar.
De
Stichting Vrienden van ‘t Zand heeft enige tijd geleden het initiatief
genomen om bij gelegenheid van dit jubileum een boek te laten
verschijnen over de geschiedenis van de kerk en van de
geloofsgemeenschap. In het boek wordt de historie van het kerkgebouw en
van de geloofsgemeenschap door gezaghebbende auteurs beschreven. Dat
gebeurt vanuit verschillende invalshoeken, zoals de architectuur, de
kunst, de geschiedenis, de liturgische praktijk en de muziekbeoefening,
evenals de periode van het Omroeppastoraat en de ontwikkelingen van de
laatste jaren.
Het boek wordt gepresenteerd op een feestelijk en voor
eenieder toegankelijk symposium op zaterdagmiddag 13 mei 2017 (vanaf
15.00 uur), onder leiding van Leo Fijen en met medewerking van Erik
Borgman. Dan worden allerlei facetten uit de rijke 200-jarige
geschiedenis belicht, is er muziek en multi-mediapresentatie en wordt
een eerste exemplaar aangeboden aan de geloofsgemeenschap en aan
burgemeester Lucas Bolsius.
Leden van de OVF worden door het bestuur
van de Stichting Vrienden van ‘t Zand van harte uitgenodigd bij dit
symposium aanwezig te zijn.
Informatie over de inhoud van het
jubileumboek en over het symposium vindt u op www.xaveriusamersfoort.nl.
Daar is ook vermeld op welke wijze men in het bezit kan komen van het
jubileumboek.
Ook kunt u voor meer informatie contact opnemen met
Bruno Groen, secretaris van het bestuur Stichting Vrienden van ’t Zand,
e-mail: bruno.l.groen@gmail.com
MONTEVERDI IN AMERSFOORT
“Strijd &
Liefde” is het thema van het tweede festival Monteverdi XL in
Amersfoort. Het wordt van 3 t/m 5 juni gehouden op diverse locaties in
de binnenstad. Juist in dit Monteverdi-jaar 2017 worden diverse
madrigalen uitgevoerd met een aantal tragische heldinnen in de hoofdrol.
Tot de uitvoerenden behoren de klavecinist Siebe Henstra, barokensemble
Le Nuove Misiche (gastheer van dit festival), The Continuo Company en
Het Nieuw Bach Ensemble o.l.v. Krijn Koetsveld. Het laatste concert heet
“Monteverdi meets Jazz”. Samen met sopraan Klaartje van Veldhoven
vertaalt het Rembrandt Frerichs Trio barokmuziek naar de tegenwoordige
tijd.
(www.monteverdixl.com)
ONLINE TOOL VOOR HET LEREN LEZEN VAN OUDE UTRECHTSE TEKSTEN
Het
Utrechts Archief laat mensen online oefenen met het lezen van oude,
handgeschreven Utrechtse teksten. Op de website www.watstaatdaer.nl kan
iedereen zelf aan de slag met bijzondere teksten uit de Utrechtse
geschiedenis.
Handschriften leren ontcijferen
De collectie van Het
Utrechts Archief bevat bijzondere, handgeschreven teksten over
belangrijke momenten, plekken en personen uit de Utrechtse geschiedenis.
Het ontcijferen van het oude schrift in die teksten is best lastig.
Archieven bieden deze bronnen veelal online aan en onderzoek vindt
steeds vaker op afstand plaats. Het is dus heel nuttig om zelf (oud)
schrift te kunnen ontcijferen. Dat heet ook wel paleografie. Joyce
Pennings, archivaris van Het Utrechts Archief, vertelt: “Handschriften
ontcijferen komt van pas bij historisch onderzoek of als je gewoon meer
te weten wilt komen over de Utrechtse geschiedenis. Wij willen iedereen
de kans geven die teksten te ontcijferen, dat kun je met deze online
tool op een speelse manier leren. Dat is niet alleen leerzaam, maar ook
gewoon heel erg leuk.”
Utrechtse teksten
Het Utrechts Archief selecteerde 12
teksten uit de periode 1290-1979. Zo kun je oefenen met letters uit het
Utrechtse stadsrecht uit 1122, het lijstje van favoriete
schijnbewegingen van Marco van Basten, de ‘babbelboete’ die een
ongehoorzame werkneemster krijgt in sigarenfabriek Ribbius Pelletier aan
de Oudegracht in 1890 of met een liefdesbrief van kasteelvrouwe
Margaretha Turnor uit 1672.
Fragment uit een brief van kasteelvrouwe Margaretha Turnor die ze schreef aan haar man in het rampjaar 1672. Haar brieven begonnen altijd met de aanhef: Mijn heer en liefste hartje.
Over Wat staat daer?
Op watstaatdaer.nl kan al puzzelend
de vaardigheid van paleografie, het lezen van oude handschriften, worden
vergroot. Beginners kunnen starten met het herkennen van losse letters
en woorden, gevorderden kunnen een transcriptie van een complete tekst
maken. De teksten zijn ingedeeld in thema’s als stad en land, van wieg
tot graf, oorlog en rampen. Naast de oefeningen verschijnt er regelmatig
een paleopuzzel. Daarnaast kunnen bezoekers op een forum vragen aan
elkaar stellen over teksten waar ze zelf niet uitkomen. De online
oefentool is ontwikkeld door het Brabants Historisch Informatie Centrum
(BHIC), Regionaal Historisch Centrum Eindhoven en Regionaal Archief
Tilburg en staat sinds eind 2016 live. Als meest noordelijke
archiefdienst sluit nu ook Het Utrechts Archief aan.
AGENDA
Dinsdag 30 mei 2017: D. de Vries: Torenbouw in de late Middeleeuwen.
Dinsdag 19 september 2017: Jan Carel van Dijk: De Amersfoortse industrie in de afgelopen eeuw (n.a.v. expositie in museum Flehite)
Dinsdag 17 oktober 2017: Jos Bazelmans: Het geluk van Jos Bazelmans (Maand van de Geschiedenis, thema: Geluk). Locatie nog niet bekend.
Donderdag 23 november 2017: Presentatie Jaarboek Flehite 2017 in de Joriskerk.
Vrijdag 20 april 2018: Brongerslezing in RCE. Spreker Luc. Panhuysen.
De
OVF-lezingen – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum
Flehite, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden
van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
Met
het oog op de beveiliging van het museum moet u er rekening mee houden
dat te laat komen bij de lezingen betekent dat u voor een dichte deur
komt te staan. We sluiten de deur om 20.00 uur.
In principe is er vrije inloop, maar onder andere in verband met de brandveiligheid is de maximale zaalcapaciteit in Museum Flehite 80 personen. Heel af en toe dreigt dit maximum overschreden te worden. Toegang vindt dan plaats in volgorde van binnenkomst.
TENTOONSTELLINGEN
Museum Flehite (21 mei t/m 24 september): Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaan
Wijkmuseum Soesterkwartier: Gezondheidszorg toen en nu.
Archief Eemland: Van Werk- tot Broedplaats. Werken en Wonen in het Eemkwartier
KAdE: (6 mei t/m 3 september) De kleuren van de Stijl
HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van
Amersfoort organiseren iedere tweede donderdag van de maand het
Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de
geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom in
Museum Flehite tussen 17 en 18 uur. Omstreeks 17h30 zal een rondje langs
de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk
bezig is.
Het volgende HC is op 11 mei a.s. U bent dan welkom bij de Waterlijn (Krommestraat) om een vaartocht mee te maken rond het thema Kunst en Varen”. Maximaal 40 bezoekers.
LEZINGEN GILDE AMERSFOORT
Leden
van de OVF kunnen – zonder introducées en voor zover er plaats is – de
lezingen bijwonen. Graag wel van tevoren aanmelden bij h.schuttervangelder@planet.nl,
Dinsdag 9 mei 2017: St. Joriskerk. Spreker Karel Emmens. Gerfkamer/ St. Joriskerk, 14.00-16.00 uur
Het Jaarverslag over 2016 van het Gilde Amersfoort is te vinden op de website van het Gilde. Het was een mooi jaar, met weer stijgende aantallen wandelaars door onze mooie stad. Via het Gilde hebben afgelopen jaar zo’n 18.000 wandelaars Amersfoort geproefd. Het jaarverslag is te lezen via de link http://www.gildeamersfoort.nl/cmsms/over-het-gilde/jaarverslag-2016.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Donderdagavond 18 mei 2017 spreekt Herman Jorens over onderzoek in Belgische archieven.
Zaterdag 16 september 2017 computergenealogie.