Nieuwsbrief oktober 2018

VAN HET BESTUUR

Presentatie Jaarboek
Het Historisch Jaarboek Flehite 2018 zal op 22 november a.s. worden gepresenteerd in de Joriskerk. De redactie heeft weer gezorgd voor een gevarieerde inhoud. Allerlei onderwerpen komen aan de orde. Zo schrijft William ten Brink over kazernes en economie, Johan Galjaard over de architect Zuiderhoek en Jos Hilhorst over Willem Rijksz, rentmeester van het Sint-Pietersgasthuis tussen 1527 en 1531. Ludo Jongen beschrijft de St. Ansfriduskerk, Michelle Meuffels de bioscopen en Saskia Stouten de woonwijk Jeruzalem en Jericho. Dick van Wees levert een artikel over de katholieken rond 1672. En uiteraard zijn er weer de jaarverslagen van de gemeentelijke afdelingen Monumentenzorg
en Archeologie.
Bij de presentatie, die om 17.00 uur begint, vertelt Michelle Meuffels iets over de vooroorlogse bioscopen in Amersfoort.
Reserveert u die datum? We hopen net als voorgaande jaren dat veel leden hun boek komen halen (en waar mogelijk voor anderen meenemen).

Ina Isings overleden
Op 3 september jl. overleed een prominent lid van de OVF, prof. dr. Clasina (roepnaam Ina) Isings op 99-jarige leeftijd. Reden voor het Rijksmuseum van Oudheden te
Leiden om daar een aparte advertentie aan te wijden in diverse dagbladen. Zij was hoogleraar in de klassieke archeologie en beheerde van 1961 tot 1995 de collectie
van het Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Maar wat haar internationaal vermaard maakte, was haar kennis van Romeins glas, waar zij een
typologie van 134 verschillen vormen voor ontwikkelde die een wereldwijde standaard werd.
Ina Isings heeft in de vele jaren dat zij lid was van de OVF de vereniging altijd een warm hart toegedragen. Wij denken met dankbaarheid aan haar terug.

Ledenstand
Per 1 oktober heeft de OVF 611 leden.

Wie weet?
Mijn naam is Ruth Joaquin en ik ben werkzaam bij Yad Vashem, het bekende Holocaust Herdenkingscentrum in Jeruzalem. Hier werk ik op de afdeling ‘Rechtvaardigen Onder de Volkeren’.
‘Rechtvaardigen Onder de Volkeren’ is een hoge onderscheiding die de staat Israël toekent aan personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog met gevaar voor eigen leven hun Joodse medemensen hebben gered of getracht te redden.
Genomineerd voor deze onderscheiding is een persoon uit Amersfoort, genaamd ‘Wouter van Egdom’.
Hij zat in het verzet en heeft twee Joodse jongetjes (Rolf en Nico Kamp) begeleid naar een onderduikadres. Hij woonde in de Soembastraat in Amersfoort (of hier dicht in de buurt). Ik vond zelf in een oud telefoonboek een ‘W. van Egdom’ die in de Ternatestraat woonde en pensionhouder was.
Maar ik kan niet zomaar aannemen dat dit de gezochte persoon is.

Wij zijn dringend op zoek naar de persoonlijke gegevens van deze Wouter van Egdom: volledige namen, geboortedatum, geboorteplaats en sterfdatum. Ook zouden wij graag in contact komen met eventuele nakomelingen. Misschien is u iets bekend over verzetsactiviteiten door een Wouter van Egdom uit Amersfoort? Ik heb al contact gehad met Archief Eemland en helaas ben ik hier niet verder gekomen. Hopelijk bent u in staat een tipje van de sluier voor ons op te lichten… Het zou heel bijzonder zijn als zo veel jaren na de oorlog deze man alsnog de eer zou kunnen krijgen die hem toekomt.
Met vriendelijke groeten, Ruth Joaquin, P.O.B. 3477, Jerusalem 9103401, Israël. T: +972 644 3520,
E: ruth.joaquin@yadvashem.org.il (P.S. wegens binnenkort ingaand zwangerschapsverlof kunt u misschien ook mijn collega Nannie Beekman (nannie.beekman@yadvashem.org.il) cc-en in eventuele correspondentie).

SINT JORISLEZING 6 OKTOBER 2018
Het Capittel van Sint Joris organiseert op zaterdag 6 oktober a.s. de inmiddels traditionele Sint-Jorislezing. Deze staat in het teken van het Europees Jaar voor Cultureel Erfgoed. Het thema is “Zin in het verleden”. De lezing wordt gegeven door Paul Schnabel, socioloog en lid Eerste Kamer en begint om 15.00 uur. Medewerking wordt verleend door Rien Donkersloot (orgel) en Boudewijn Zwart (beiaard).
Toegang is gratis.

Tijdens deze bijeenkomst zal dr. Fred van Kan, oud-archivaris van Archief Eemland, het eerste exemplaar van zijn boek over de geschiedenis van het Capittel aanbieden aan de burgemeester van Amersfoort, tevens deken (voorzitter) van het Capittel van Sint-Joris.
Het is voor het eerst dat die geschiedenis uitputtend is beschreven. Het boek omvat de periode van de oprichting in 1337 tot heden en draagt de titel: “eerwaardige wijse ende seer beminde heeren”. Het Amersfoortse Capittel behoort tot een van de weinige Capittels, die de stormen van Reformatie en Napoleon heeft overleefd, daar waar ons
land er 43 kende kort voor de Reformatie. In zijn boek besteedt Fred van Kan zowel aandacht aan het leven van de kanunniken als ook aan de organisatorische- en financiële aspecten en de betekenis van het Capittel voor de stad. Het Capittel is nu geen rooms-katholieke instelling meer. De opbrengsten worden gebruikt voor enkele
specifieke charitatieve doeleinden.

Na de lezing en de boekpresentatie is er gelegenheid de dubbelexpositie “Terugkijken op de vooruitgang” van fotograaf Cas Oorthuys en de aquarellen van Marco Boer met orgels in
monumentale kerken te bezichtigen en elkaar te ontmoeten onder het genot van een drankje.

DUBBELEXPOSITIE IN DE JORISKERK
Van 8 september t/m 20 oktober zijn er in de Joriskerk twee exposities:
– Foto expositie van Cas Oorthuys met 50 foto’s van Amersfoort uit de jaren ‘50
  “Terugkijken op de vooruitgang”.
– Aquarellen van Marco Boer van orgels in Monumentale Kerken.
  Deze zijn te bezoeken van dinsdag t/m zaterdag van 11.00 uur – 17.00 uur. Toegang €1.

MAAND VAN DE GESCHIEDENIS
Oktober is de maand van de geschiedenis met als thema Opstand. Gilde Amersfoort organiseert drie keer een rondleiding Opstand en Oldenbarnevelt en wel op zaterdagen 6, 20 en 27 oktober om 13.30 uur. Er wordt gestart in de St Joriskerk met een korte inleiding van een kwartier, waarin de rol van deze Amersfoorter in de Nederlandse Opstand en tachtigjarige oorlog wordt belicht. Daarop volgt een rondleiding van anderhalf uur die langs het huis voert waar hij woonde en waarin wordt verteld over zijn afkomst.

Prijs € 5 voor volwassenen en € 4 voor kinderen. (Een minimaal tarief voor 5  volwassenen wordt in rekening gebracht). Het aantal deelnemers is beperkt tot 15 personen per keer.

Vooraf boeken is noodzakelijk. Stuur een e-mail naar Gilde Amersfoort op gilde@gildeamersfoort.nl of bel naar Gilde Amersfoort: 033-4722236.

OVF-LEZING 16 OKTOBER 2018: WILLEM VAN ORANJE: OPSTAND EN OORLOG
Oktober is Maand van de Geschiedenis en ook dit jaar sluit de oktoberlezing van de OVF aan op het thema OPSTAND.

Jeroen Punt gaat in de lezing nader in op de vraag hoe Willem van Oranje in staat was om in opstand te komen tegen zijn landsheer en deze oorlog bijna 20 jaar wist vol te houden. Uit het verhaal zal blijken dat zijn opleiding tot edelman en zijn eerdere militaire ervaringen tijdens de oorlog van 1551-1559 van cruciaal belang waren. Op verzoek van de OVF zal Punt ook aandacht schenken aan Amersfoortse zaken, ook al speelde Amersfoort in deze periode geen rol van betekenis.

Jeroen Punt (1975) is historicus en werkzaam als conservator bij het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Hij is gespecialiseerd in 16e- en 17e-eeuwse militaire geschiedenis en verricht momenteel onderzoek naar Nederlandse harnassen in Europese context en in het bijzonder de harnasproductie binnen de Noordelijke Nederlanden gedurende de periode 1500-1650. Afgelopen jaren was hij mede verantwoordelijk voor de totstandkoming van de expositie ‘Willem’ en de bijbehorende publicatie.

OVF-lezingen worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
De zaal gaat open om 19.30 uur.

SALON ’18 / AMERSFOORT – UTRECHT, kunst van nu in het Rietveldpaviljoen
Een pluche konijn, verwerkt in een schilderij, een installatie van elektrabuizen, 3D-geprinte sculpturen, een wanddecoratie van bonte kostuums en nog veel meer actuele kunstwerken worden lijst aan lijst geëxposeerd in de tentoonstelling Salon ’18 / Amersfoort – Utrecht. De tentoonstelling is van 13 oktober t/m 6 januari te zien in het Rietveldpaviljoen (Zonnehof) in Amersfoort. Het curatorenteam van Kunsthal KAdE, Museum Flehite en gastcurator Carolien de Boer van de gemeente Utrecht selecteerde een grote diversiteit van kunstenaars. Van jong talent tot gevestigde orde; sculpturen, schilderijen, fotografie, installaties, keramiek en videokunst. De tentoonstelling geeft met deze
verrassende verzameling een beeld van wat er momenteel speelt op het gebied van autonome kunst in Amersfoort, Utrecht en omgeving.
Een gewaagde en diverse tentoonstelling De voorbereidingen van de tentoonstelling zijn in volle gang.
De lijst met deelnemende kunstenaars is bekend. Op dit moment buigen de kunstenaars zich over de vraag welke kunstwerken geëxposeerd zullen worden. De voorlopige selectie
laat zien dat het een gewaagde en gevarieerde tentoonstelling wordt waarin een breed spectrum aan kunstwerken centraal staat.

Onno Maurer, directeur Flehite: “Wie wil weten wat kunstenaars anno 2018 in de Provincie Utrecht zoal maken kan dat de komende maanden in het Rietveldpaviljoen in Amersfoort ervaren.”

De geselecteerde kunstenaars
Het curatorenteam nodigde de eerste 25 kunstenaars uit. Aan de geselecteerde kunstenaars werd gevraagd om collega’s voor te dragen voor de tweede uitverkiezing. Dit leverde verrassende, nieuwe namen op. De kunstenaars waar het in Salon ’18 / Amersfoort – Utrecht om draait zijn: Annemiek Alberts, Sadik Kwaish Alfraji, Jitske Bakker, Bernardus Baldus, Koštana Banović, Vincent de Boer, Henk van den Bosch, Harmen Brethouwer, Bart Bruijn, Tamar Clasquin, Robbie Cornelissen, Theo van Delft, Caz Egelie, Anne Forest, André Groothuizen, Jasper Hagenaar, Frank Halmans, Annemieke Harkema, Rob Hornstra, Ienke Kastelein, Paul Klemann, Florens Kool, Rabi Koria, Norbi Kovács, Maaike Kramer, Couzijn van Leeuwen, Jan Koen Lomans, Martin Luijendijk, Jolanda Meulendijks, Robin Meyer, Han Muller, Bob Negryn, Kevin Osepa, Marisa Rappard, Johan Rijpma, Jan Ros, Jolanda Schouten, Tanja Smeets, Eva Spierenburg, Elaine Vis, Jop Vissers Vorstenbosch, Mary Waters, Rozemarijn Westerink, Jonas Wijtenburg, Marjolijn de Wit, Corine Zomer.

Een lange traditie
Voor Salon ’18 / Amersfoort – Utrecht lieten Kunsthal KAdE en Museum Flehite zich inspireren door de kunsttentoonstelling de Parijse Salon die sinds de 17de eeuw de werken van de afgestudeerden van de École des Beaux-Arts toonde. Ook de Summer Exhibition van de Royal Academy die dit jaar haar 250ste editie beleefde, diende als voorbeeld voor de Utrechtse en Amersfoortse versie.
(De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door het K.F. Heinfonds.)

WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER
De Maand van de Geschiedenis, die in oktober wordt gehouden, heeft dit jaar het thema ‘OPSTAND!’.
Het Wijkmuseum Soesterkwartier zal daaraan komend najaar een kleine expositie wijden. Daarin staan de gebeurtenissen rond de spoorwegstaking, die vanaf 17 september 1944 het landelijke spoorwegverkeer gedurende enkele weken lam legde, centraal.
Het Wijkmuseum is nog op zoek naar de Amersfoortse geschiedenis van deze staking. Bekend is dat de heer Huslage, die indertijd nog bij het spoor werkte, een
belangrijk aandeel heeft gehad in dit verzet. Het verhaal gaat, dat hij het geld wist te regelen voor het
levensonderhoud van de familie van de stakers. WIE WEET IETS MEER VAN DEZE GESCHIEDENIS? Neem s.v.p. contact op met het Wijkmuseum, de heer K. Gerritsen, tel. 033
4757526

Wijkmuseum Soesterkwartier, St Bonifaciusstraat 61 , 3812 TD Amersfoort is op zaterdag van 11 – 16 uur open. Toegang is gratis, maar een vrijwillige bijdrage gewenst (pinautomaat aanwezig).
Groepen kunnen het museum ook op een andere dag een bezoek brengen. Aanmelden via telefoon 033-4635661 of 06-2242275.

PROGRAMMA NATIONALE ARCHEOLOGIEDAGEN
Veel van ons verre verleden ligt verrassend dichtbij. Onder onze voeten. In de bodem. De Nationale Archeologiedagen brengen dat verleden tot leven. Een unieke gelegenheid om
te zien wat er in de bodem zit en zat. Stap tijdens deze dagen in de wondere wereld van de archeologie. Kom zien, horen en ontdekken. Er zijn in heel Nederland op vele
locaties tal van activiteiten, voor jong en oud, binnen en buiten. Kom ook

Het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort en de AWN (Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie) afdeling Vallei en Eemland organiseren diverse activiteiten in Amersfoort:

Woensdag 10 oktober: Archeologisch spreekuur.
Woensdagmiddag 10 oktober kunt u tussen 14 en 16:30 uur het Centrum voor Archeologie (Westsingel 46) bezoeken om de collectie archeologische vondsten te bewonderen en archeologen aan het werk te zien. Of hebt u al jaren een vondst thuis liggen en wilt u weten wat het is? Kom dan deze woensdagmiddag bij ons langs. Voor vinders van alle leeftijden! Kosten: gratis.

Vrijdag 12 oktober: Lezingenavond
De AWN afdeling Vallei en Eemland en het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort heten iedereen met interesse voor de geschiedenis en archeologie van Amersfoort welkom op vrijdagavond 12 oktober 2017 in het Centrum voor Archeologie, (Westsingel 46, Amersfoort) voor een boeiende lezingenavond.
De zaal is open vanaf 19:30, het programma start om 20:00 en zal omstreeks 22.30 uur zijn afgelopen. Aan deelname van de avond zijn géén kosten verbonden! Het programma kunt u vinden op: http://www.archeologiedagen.nl en http://scheplog.blogspot.nl/
In verband met een beperkt aantal plaatsen, is het van belang dat u tijdig kaarten reserveert, want: vol is vol. Kaarten reserveert u door een e-mail te sturen naar archeologie@amersfoort.nl met als onderwerp ‘lezingenavond’. In de mail vermeldt u uw naam en het aantal gewenste toegangskaarten.
U ontvangt een reserveringsbevestiging per e-mail. We verzoeken u deze bevestiging bij aankomst te tonen. Zonder bevestiging bent u niet verzekerd van een plaats.

Zaterdag 13 oktober: Stadswandelingen en open dag
Stadswandeling 1 – Amersfoort onder ons; een archeologische stadswandeling
Deze wandeling – onder begeleiding van stadsarcheologe Francien Snieder – blijft binnen de eerste stadsmuur van rond 1300. Op veel plekken, zoals de Hof, Appelmarkt en het Havik, is archeologisch onderzoek gedaan en aan de hand daarvan krijgt u een beeld van de vroegste ontwikkeling van Amersfoort als stad. De wandeling duurt ruim een uur.
NB: deze wandeling volgt een andere route en heeft een ander thema dan de stadswandeling die tijdens de Nationale Archeologiedagen van 2017 werd aangeboden. Deze wandeling wordt ook dit jaar weer georganiseerd (zie programma).
Stadswandeling 2 – Verborgen landschap
Deze ongeveer 1,5 uur durende wandeling – onder begeleiding van stadsarcheoloog Maarten van Dijk – laat u zien dat er in de binnenstad nog verrassend veel zichtbaar is van het oude landschap.
Daarnaast laat hij locaties zien waar de archeologen de resultaten van opgravingen zichtbaar hebben gemaakt.
NB: deze wandeling volgt dezelfde route als de wandeling die vorig jaar tijdens de Nationale Archeologiedagen werd aangeboden. In verband met een beperkt aantal plaatsen, is het van belang dat u tijdig reserveert, want: vol is vol. Reserveren kan door een e-mail te sturen naar archeologie@amersfoort.nl met als onderwerp: ‘Stadswandeling 1 – Amersfoort onder ons’, of ‘Stadswandeling 2: Verborgen landschap’.
In de mail vermeldt u uw naam en het aantal personen. U ontvangt een reserveringsbevestiging per email met de details, waaronder het startpunt van de wandeling. We verzoeken u deze bevestiging bij aankomst te tonen. Zonder bevestiging bent u niet verzekerd van deelname. Aanmelden kan tot en met woensdag 10 oktober.

Open dag
Begin 2018 is het Centrum voor Archeologie verhuisd naar de Westsingel 46. Zaterdag 13 oktober kunt u tussen 12 en 17 uur het Centrum voor Archeologie bezoeken om de collectie archeologische vondsten te bewonderen en archeologen aan het werk te zien. Of hebt u al jaren een vondst thuis liggen en wilt u weten wat het is? Of ben je nieuwsgierig naar Aagje? Kom dan deze zaterdag bij ons langs. Voor vinders van alle leeftijden! Speciale activiteiten voor kinderen. Gratis toegang.
Voor deze activiteit hoeft u zich niet aan te melden.

AGENDA
Zaterdag 6 oktober 2018: St. Jorislezing. Paul Schnabel: Zin in het verleden. Joriskerk, aanvang 15.00 uur.
Dinsdag 16 oktober 2018; Jeroen Punt: Willem van Oranje, Opstand en oorlog. (In het kader van de Maand van de Geschiedenis, met als thema “Opstand”)
Donderdag 22 november 2018; Presentatie en uitreiking Jaarboek 2018 (Joriskerk).
Dinsdag 15 januari 2019; Marita Mathijsen: Historiezucht; de obsessie met het verleden in de 19e eeuw (in het kader van het OVF-jubileum).
Dinsdag 19 februari 2019; Miriam Kolk: Caspar van Wittel, een Nederlands meester-schilder in Italië.
OVF-lezingen worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
De zaal gaat open om 19.30 uur.

TENTOONSTELLINGEN
Eemhuis (11 juni ’18 t/m 6 januari ‘19): Schatten van Amersfoort, expositie naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de OVF.
Rietveldpaviljoen (13 oktober ‘18 t/m 6 januari ‘19) Salon’ 18 / Amersfoort – Utrecht, een selectie van hedendaagse kunst uit Utrecht, Amersfoort en omgeving te zien. Samenwerking KAdE en Museum Flehite.
Kunsthal KAdE: (15 september ’18 t/m 6 januari ’19): A Balancing Act, over het zoeken naar evenwicht in de beeldende kunst
Mondriaanhuis: (t/m 28 oktober) Puur Natuur
Piet Mondriaan (1872 – 1944) is vooral bekend geworden als pionier van de abstracte kunst.
Hij begon echter pas rond zijn veertigste levensjaar, na zijn vertrek naar Parijs, te experimenteren in deze stijl. Voor die tijd schilderde hij realistische taferelen waarin de natuur
een hoofdrol speelde. De tentoonstelling focust op de figuratieve periode van Mondriaan en toont een selectie van werken uit de periode 1895 -1910. De expositie laat een grote variëteit in onderwerpen zien en toont o.a. landschappen, portretten, bloemen en stillevens. Daarmee wordt zichtbaar hoe verrassend veelzijdig Mondriaan was, ook in deze fase van zijn leven.

Wijkmuseum Soesterkwartier: (vanaf 3 november) Kijkdozen en pop-upboeken.

HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren tweemaandelijks op de tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom van 17.00 – 18.00 uur. Omstreeks 17.30 uur zal een rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk bezig is.

Het komende HC is op 8 november a.s.

NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Maandag 15 oktober 2018; lezing van Paul Welling over de Amersfoortse familie Welling,
textielarbeiders en handwerkslieden.
Donderdag 15 november 2018; lezing van Paul Koulen over Eemlandse voorouders in Berbice,
Demerara en Essequibo + afdelingsledenvergadering.
Zaterdag 24 november 2018; Algemene Vergadering van de NGV in Driebergen.
Donderdag 13 december 2018; lezing van Wim Zondag over “Koninklijke akten, de burgerlijke stand en het naamrecht vanaf ca. 1800”.

LEZINGEN GILDE AMERSFOORT
Leden van de OVF kunnen – zonder introducées en voor zover er plaats is – de lezingen bijwonen. Aanmelding van tevoren verplicht via lenske.jonker@gmail.com

Woensdag 10 oktober a.s.: Ben Knapen over Van Oldenbarnevelt.
Locatie: Filalethes, Havik 27. Aanvang 14.00 uur (inloop v.a. 13.30 uur)

De heer Knapen is gevraagd een breed beeld te schetsen van Van Oldenbarnevelt en van de grote betekenis die hij heeft gehad in de vorming van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Daarnaast is een aantal specifieke vragen voorgelegd met betrekking tot de Amersfoortse situatie (status van de familie, Latijnse school, latere banden van Van Oldenbarnevelt met de stad).