VAN HET BESTUUR
Presentatie Historisch Jaarboek 2018
We
kunnen terugzien op een zeer geslaagde presentatie van het Jaarboek
2018. Veel leden waren aanwezig op de inmiddels tot een hoogtepunt in
ons verenigingsleven geworden bijeenkomst in de Joriskerk. Dezen waren
met elkaar al goed voor de verspreiding van ruim 375 boeken. We hebben
daarmee het aantal van vorig jaar ruimschoots overtroffen!
Daarnaast
waren weer veel leden bereid om te helpen bij het bezorgen van de
overige boeken. Uiteindelijk behoefden maar ca. 50 exemplaren per post
te worden verzonden.
Het bestuur is blij met deze inzet en dankt u daarvoor hartelijk.
Mocht u op 15 december uw Jaarboek nog niet hebben ontvangen dan kunt u dat melden bij p.jonkman@kpnmail.nl.
Contributiebrief
Een dezer dagen komt de contributiebrief
weer bij u in de bus. Zoals wellicht bij u bekend wordt het
contributiebedrag voor 2019 niet verhoogd, maar voor wat geboden wordt
was dat behoorlijk “passen en meten”. Sommige leden maken daarom van
tijd tot tijd wat extra over en dat wordt uiteraard zéér op prijs
gesteld. Het bestuur wil hen daarvoor hartelijk danken. En weet u, met een bedragje van € 1,40 als knipoog naar ons 140-jarig bestaan zijn we al blij!
Lofzang op Amersfoort
Bij gelegenheid van 140 jaar
Oudheidkundige Vereniging Flehite presenteerden Hans van der Hooft en
Jan-Willem van Lieshout op 1 september 2018 een “Lofzang op Amersfoort”
in de vorm van een historisch maar tegelijkertijd anekdotisch ABC. De
integrale tekst daarvan is in de vorm van een PDF geplaatst op de OVF
Website en is te bekijken via de link http://www.historisch-amersfoort.nl/vereniging
Cadeaulidmaatschap
Zoekt u nog naar een cadeautje? Wilt u
deze maand een kennis voor het komende jaar het lidmaatschap van onze
vereniging aanbieden, dan kan dat. Meld de naam van de gelukkige
bij de secretaris en maak tegelijkertijd € 15,- over op rekening NL95
INGB 0003795666 t.n.v. Oudheidkundige Vereniging Flehite, o.v.v.
“cadeaulidmaatschap”. U ontvangt dan een kaart, die u kunt overhandigen
aan het nieuwe lid. Als u dit gedaan hebt, meldt u dat aan de
secretaris, zodat het nieuwe lid het welkomstpakket van de vereniging
ontvangt en ingeschreven wordt als lid voor een jaar, in dit geval dus
het jaar 2019.
En over cadeautjes gesproken: Geef uw relaties in het land een
boekje “De Erdalfabriek, glansrijk middelpunt van Nederland” (nr. 25;
ledenprijs € 10,-) of “Schatten van Amersfoort” (nr. 20; ledenprijs €
2,50) cadeau. In Amersfoort, Hoogland en Leusden wordt uw bestelling
gratis bij u thuis gebracht. Buiten deze regio bedragen de verzendkosten
€ 4,30.
Ook
het boekje Heilige Huizen is voor niet-Amersfoorters een mooie
kennismaking met Amersfoort (nr. 27; prijs € 9,95, eventuele
verzendkosten € 3,50).
Maak
het totaalbedrag (inclusief eventuele verzendkosten) over op rekening
NL64 INGB 0009 5973 09 t.n.v. Stichting Flehite Publicaties te
Amersfoort, onder vermelding van de gewenste nummers en uw
adres/postcode.
Zie voor meer publicaties van de OVF: www.historisch-amersfoort.nl/publicaties.
Ledenstand
Per 1 december heeft de OVF 633 leden.
WIE WEET?
Ons lid Jan de Ruiter (janderuiter@kpnmail.nl) schrijft het volgende:
Zelf ben ik liefhebber van het damspel en doe onderzoek naar het spel
en de verbreiding in de 19e eeuw. Is hier al eens over geschreven?
Ook
de persoon E.G. Dettmeijer heeft mijn belangstelling. Hij was groot
liefhebber van zowel het dam- als het schaakspel en bezat een grote
bibliotheek. Hij overleed in 1902. Niemand weet wat er met zijn
bibliotheek is gebeurd. Naar Dettmeijer is natuurlijk gezocht in de
beschikbare kranten etc.
Hij bezocht rond 1880 Parijs om daar o.a. in
de damclub een aantal partijen te spelen en was heel actief in het
openen van damrubrieken door heel het land; ook in de Nwe Amersfoortsche
Courant. Een aantal handgeschreven, manuscripten, van zijn hand zijn
bewaard en te vinden in de KB en de UVA.
Hij woonde Muurhuizen 115 en was ook organist.
HISTORIEZUCHT, GESCHIEDENIS VOOR IEDEREEN
OVF-lezing 15 januari 2019
Geschiedenis
lijkt zo’n vanzelfsprekend deel van het menselijk leven. Toch is dat
niet altijd zo geweest. Tot diep in de achttiende eeuw was geschiedenis
iets voor de adel, de kerk, de justitie en een paar oudheidkundigen. Pas
rond 1800 is er in heel Europa een omslag in het historisch besef.
Geschiedenis wordt bij wijze van spreken geratiseerd. Over heel
Europa steeg de belangstelling voor geschiedenis explosief. Musea worden
opgericht of opengesteld, er komen bibliotheken die voor iedereen
toegankelijk zijn, geschiedenisonderwijs wordt voorgeschreven en er
komen leerstoelen voor vaderlandse geschiedenis. Voor het eerst werd
historisch erfgoed gekoesterd. Marita Mathijsen noemt deze
negentiende-eeuwse obsessie met geschiedenis ‘historiezucht’. In de
brede context van Europese ontwikkelingen, geconcentreerd op Nederland,
plaatst zij ‘historiezucht’ in het nationalisme, de Verlichting en de
romantiek van de negentiende eeuw.
Prof. dr.
Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de
Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de negentiende
eeuw en schreef daarover vele studies. Ze publiceert geregeld in NRC
Handelsblad en de Volkskrant. Haar boek over de mentaliteitsgeschiedenis
van de negentiende eeuw, De gemaskerde eeuw, is een klassieker.
Historiezucht, over de hang naar geschiedenis, kwam op de lijst van de
beste tien historische boeken van 2013. Begin 2018 publiceerde zij de
biografie Jacob van Lennep. Een bezielde schavuit, dat zeer gunstig
ontvangen werd en in korte tijd driemaal herdrukt moest worden.
RONDLEIDING IN SALON ’18
Een
wiel met een doorsnede van zo’n twee meter gemaakt van blauwe was,
steriel wit, ronddraaiend haardhout in een beursstand, een verleidelijk
zacht
ogende stapel beddengoed, een wanddecoratie van bonte kostuums en nog
veel meer actuele kunstwerken trekken de aandacht in Salon ’18. Op
woensdag 12 december staat een rondleider klaar om bezoekers kennis te
laten maken met actuele Amersfoortse en Utrechtse kunst.
De
tentoonstelling geeft een beeld van wat zich nu afspeelt op het gebied
van autonome kunst in de regio Amersfoort en Utrecht. Van jong talent
tot gevestigde orde, beeldhouwers, keramisten, schilders, fotografen en
videokunstenaars, een breed pallet komt aan bod in de verrassende
verzameling die de curatoren selecteerden voor deze tentoonstelling.
De rondleider vertelt over de rijke geschiedenis van het begrip Salon en over de achtergrond en beweegredenen van de kunstenaars.
Datum: woensdag 12 december 2018
Tijd: 14.00 – 15.00 uur
Adres: Rietveldpaviljoen, Zonnehof 8, 3811 ND Amersfoort
Reserveren: 033 – 7200890
Meer informatie: www.museumflehite.nl
Vanwege een grondige renovatie van het pand aan de Breestraat exposeert Museum Flehite t/m 6 januari 2019 in het Rietveldpaviljoen.
DIRECTEUR MUSEUM FLEHITE ONTHULT DIGITALE MONOGRAFIE HENDRIK JAN WOLTER
Op
22 november vond in Den Haag de presentatie plaats van de digitale
monografie van de ‘Amersfoortse’ kunstenaar Hendrik Jan Wolter
(1873-1952). De officiële onthulling werd verricht door directeur Onno
Maurer van Museum Flehite. De realisatie van de monografie is een
samenwerking tussen Stichting H.J. Wolter en het RKD-Nederlands
Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Kunsthistorici Justine Rinnooy Kan
en Nelleke de Vries hebben ruim twee jaar samen met het RKD gewerkt aan
het in kaart brengen van de geschilderde werken. De verschenen
monografie geeft een overzicht van 450 schilderijen uit het omvangrijke
oeuvre van Hendrik Jan Wolter. Van elk schilderij is een digitale
afbeelding, met beschrijving en herkomstinformatie, opgenomen.
Parel in de collectie
Onno Maurer, directeur van Museum
Flehite, verrichtte de digitale onthulling. “Museum Flehite is de
thuisbasis van Wolter. We zijn ons bewust dat we met hem een belangrijke
kunstschilder in huis hebben. Wolter hoort tot de pareltjes in onze
collectie. Een van de topstukken is Gezicht op de Westsingel van rond
1900, geschilderd in de traditie van de Haagse en romantische school én om de hoek van Museum Flehite”.
Volgens
Onno Maurer neemt Amersfoort in het oeuvre van Wolter een belangrijke
plek in, zoals het bedrijf van zijn vader, later uitgegroeid tot Wolter
& Dros, en de gastelingen van het Sint-Pieters- en
Bloklandsgasthuis. De schilderijen van de Zuidsingel en het Huis en Park
Randenbroek laten Wolters interesse in licht en lichtval al zien.
“Wolter heeft zichzelf in Amersfoort tot kunstenaar ontwikkeld. Ook al
bevond zijn atelier zich in Leusden, we kunnen hem rekenen tot de
Amersfoortse kunstgeschiedenis.”
H.J. Wolter, Gezicht op Amersfoort (collectie Museum Flehite)
Mijlpaal
Wolter Wefers Bettink, voorzitter van de Stichting H.J.
Wolter, ziet de monografie als een mijlpaal en zeker niet als einddoel
voor de stichting, die is opgericht op meer bekendheid aan Wolter’s werk
te geven. Vanaf het begin is gekozen voor een digitale publicatie
vanwege de toegankelijkheid, de overzichtelijkheid en de mogelijkheid om
gegevens te veranderen en aan te vullen. “We hopen dat we in de
toekomst nog 250 werken of meer kunnen toevoegen” aldus Wefers Bettink.
De
monografie Hendrik Jan Wolter (1873-1953): het geschilderde oeuvre is
te raadplegen via www.rkdmonographs.nl. De online uitgave maakt deel uit
van de RKD Monographs reeks. Hierin verschenen eerder digitale
publicaties over het werk van onder meer G.H. Breitner, Jan Sluijters en
Piet Mondriaan.
ZOEKPLAATJE (06)
De beschrijving bij deze aquarel
(object 1000-973) luidt: “Aquarel van een waltoren”. Op de achterkant
staat met potlood geschreven: “Gezicht aan de walgracht te Stompert – nr. 22”.
Deze
aquarel bevond zich in een verzameling nieuwjaarsgroeten van drukkerij
B. Kramer. Iemand heeft deze voorstelling ooit beschreven als: “Detail
van de toren van de Monnikendam in Amersfoort.”
Naar aanleiding hiervan schreef Wilma Adriaanse “In de nieuwsbrief
staat een zoekplaatje dat door drukkerij B. Kramer als nieuwjaarskaart
bestemd was. Ik heb contact gehad met een zoon van deze drukker Kramer.
Hij vertelde dat de kaart hem vaag bekend voorkwam, maar dat er bij zijn
vader een hele bak vol stond met dit soort afbeeldingen. Ieder jaar
koos hij daaruit een exemplaar om te gebruiken als nieuwjaarskaart. Zo
kon hij laten zien hoe goed zijn drukkerij was, aangezien de
meerkleurendruk in die tijd (jaren ’50 en ’60) nog een kunststukje was.
Hij
gebruikte dus niet specifiek afbeeldingen van Amersfoort, maar alles
wat voorhanden was en geschikt leek als Nieuwjaars-promotiekaart.
Zodoende kan deze afbeelding uit het hele land afkomstig kan zijn.”
Dus
niet Amersfoort. We betwijfelden dit al. Maar waar kan dit dan wel
zijn? Alvast een stad met brede grachten! Wie heeft een idee?
Reactie naar witteagnes@gmail.com.
AGENDA
Dinsdag 15 januari 2019; OVF-lezing. Marita Mathijsen: Historiezucht; de obsessie met het verleden in de 19e eeuw (in het kader van het OVF-jubileum).
Dinsdag 19 februari 2019; OVF-lezing. Miriam Kolk: Caspar van Wittel, een Nederlands meester-schilder in Italië.
Maandag 13 mei 2019; Stadsbijeenkomst herdenkingsjaar Johan van Oldenbarnevelt, Theater De Lieve Vrouw. Informatie www.jv02019.nl.
OVF-lezingen
worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort,
beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF.
Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50. De zaal gaat open om
19.30 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Eemhuis (11 juni ’18 t/m 6 januari ‘19): Schatten van Amersfoort, expositie naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de OVF.
Rietveldpaviljoen
(13 oktober ‘18 t/m 6 januari ‘19) Salon’ 18 / Amersfoort – Utrecht,
een selectie van hedendaagse kunst uit Utrecht, Amersfoort en omgeving
te zien. Samenwerking KAdE en Museum Flehite.
Kunsthal KAdE: (15 september ’18 t/m 6 januari ’19): A Balancing Act, over het zoeken naar evenwicht in de beeldende kunst
Mondriaanhuis (3 november ‘18 t/m 10 maart ‘19): Reflectie, Herman Coppus.
Wijkmuseum Soesterkwartier: (vanaf 3 november) Kijkdozen en pop-upboeken.
HISTORISCH CAFE
De
erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren tweemaandelijks op de
tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich
(vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is
dan van harte welkom van 17.00 – 18.00 uur. Omstreeks 17.30 uur zal een
rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen
waarmee elk bezig is.
Het komende HC is op 10 januari 2019 in het Centrum voor Archeologie, Westsingel 46, Amersfoort.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Donderdag
13 december 2018; lezing van Wim Zondag over “Koninklijke akten, de
burgerlijke stand en het naamrecht vanaf ca. 1800”.