Nieuwsbrief december 2019

VAN HET BESTUUR

Presentatie Historisch Jaarboek 2019
Op 28 november jl. is het Jaarboek Flehite 2019 in de Joriskerk gepresenteerd. Veel leden waren ook dit jaar weer present bij dit hoogtepunt in ons verenigingsleven.
Cheyenne Wehren vertelde iets naar aanleiding van het artikel dat ze schreef in het Jaarboek over de schilderijenverzameling van Simon van Walchren van Wadenoijen te Nimmerdor. Daarna is het Jaarboek aangeboden aan mw. Nix-Kolff, de huidige bewoner van Nimmerdor.

Ook werd tijdens deze bijeenkomst door de samensteller van de Historische Atlas van Amersfoort, Jaap Evert Abrahamse, het een en ander over deze atlas verteld. Na afloop van de bijeenkomst kon het boek worden aangeschaft voor de introductieprijs € 24,95. De normale prijs is € 29,95, maar de introductiekorting geldt nog tot begin volgend jaar. Dus als u niet bij de bijeenkomst kon zijn, u kunt uw atlas nog steeds voor gereduceerd tarief verkrijgen!

Na afloop konden de aanwezigen hun Jaarboek halen en dat voor buurtgenoten meenemen. Ook dit jaar zijn op deze manier ca 375 boeken uitgereikt, waarmee we het aantal van vorig jaar hebben geëvenaard, maar niet overschreden.
De overige 325 boeken zijn voor het grootste deel verspreid door enthousiaste leden. Ieder jaar doen we niet tevergeefs een beroep op de leden om te helpen. De reactie is steeds zodanig dat niet ieder ingeschakeld hoeft te worden. Uiteindelijk behoefden maar ca. 50 exemplaren per post te worden verzonden.
Het bestuur is blij met deze inzet en dankt u daarvoor hartelijk.
Mocht u op 15 december uw Jaarboek nog niet hebben ontvangen dan kunt u dat melden bij p.jonkman@kpnmail.nl.

Contributiebrief en ledenpas.
U ontving onlangs de brief met het verzoek om de contributie voor het komende jaar te voldoen. De adresdrager van deze brief is uw ledenpas. Maak deze los van de brief en vouw deze dubbel, zodat u een stevige pas – die het twee jaar moet uithouden! – verkrijgt.

De OVF actief!
De laatste maanden konden de OVF-leden kiezen uit extra veel activiteiten, waaronder een keur aan interessante lezingen. Een van de hoogtepunten vormde op 29 oktober de avond over het ontstaan van het stadsdeel Vathorst met als sprekers Henk van den Broek (voorzitter van Vathorst Beheer en destijds directeur van woningstichting SCW) en Edzo Bindels (directeur van West 8 en stedenbouwkundig betrokken vanaf het eerste uur). Maar liefst ruim honderd belangstellenden vonden hun weg naar Informatiecentrum Vathorst, ook wel bekend als het i-Centrum. Ontwikkelbedrijf Vathorst zorgde daar voor lekkere koffie in de pauze en een wijntje of ander drankje na afloop. De
avond was voor veel OVF-leden beslist een “eye-opener”. Ook in het komende jaar blijven wij aandacht schenken aan wat wel “de nieuwe wijken” worden genoemd.

Iets totaal anders was de historische bierproeverij op 20 november bij Rockcity Brewing. Ook dit was voor de meesten van de aanwezige OVF-leden een echte ontdekking. Bijzonder dat in korte tijd o.a. via crowdfunding zo’n prachtig bedrijf kon ontstaan dat inmiddels tot de top van de kleinere brouwerijen van ons land behoort.
Jan Carel van Dijk verzorgde een overzicht van de Amersfoortse biergeschiedenis door de eeuwen heen. Tijdens deze lezing en daarna konden enkele daadwerkelijk ter plekke geproduceerde bieren worden geproefd met overheerlijke snacks.
Met een glas in de hand volgde een wandeling door het inmiddels imposante bedrijf, waarbij brouwmeester Koen Overeem geen detail oversloeg. Menigeen bleef na afloop nog even hangen aan de bar van het gezellige Grand Café van de brouwerij met 21 bieren van de tap. Heel uniek is dat die stuk voor stuk hun eigen ideale temperatuur hebben!

OVF organiseert Bevrijdingsintocht op 8 mei 2020
Amersfoort is bevrijd op 7 en 8 mei 1945. Terwijl op 5 mei in Wageningen de capitulatie van de Duitsers werd getekend, kwamen in Amersfoort twee Amersfoorters door Duitse kogels om het leven. Vele tienduizenden Duitsers hadden zich teruggetrokken achter de Grebbelinie bij Amersfoort. Dat Amersfoort pas op 7 mei door de Engelsen (uit zuidelijke richting) en op 8 mei door de Canadezen (vanaf het oosten) werd bevrijd, is niet bij iedere Amersfoorter bekend. De OVF heeft het initiatief genomen om dat ter gelegenheid van 75 Jaar Bevrijding te herdenken door een feestelijke Bevrijdingsintocht op vrijdag 8 mei 2020. De OVF werkt samen met Keep them Rolling (militaire voertuigen), Show- en Marchingband Juliana, het Cavaleriemuseum en het Veteranencomité. Naast subsidie van de gemeente Amersfoort zal ook een beroep worden gedaan op donaties van OVF-leden en sponsors.
De OVF-werkgroep Bevrijdingsintocht 2020 kan nog versterking gebruiken: aanmelden bij jellehekman@xmsnet.nl of tel.nr. 06-22783912.

OVF in Vathorst met Virtual Reality
In het kader van de aandacht van onze vereniging voor de geschiedenis van Amersfoort-Noord was onlangs Vathorst weer aan de beurt. Op initiatief van het Vathorst College en de OVF hebben 23 leerlingen van 4 havo en 5 vwo een aantal dagen geëxperimenteerd met Virtual Reality. Vier groepjes van vijf hebben elk een spannend verhaal bedacht rondom “iconen” van het stadsdeel, te weten De Bron, De Eik, De Laak en ’t Duysthuisje. De resterende drie leerlingen zorgden voor een “making of” reportage.
Op 6 december jl. toonden ze aan een aantal belangstellenden en aan elkaar hun resultaten en die mogen er zijn! Vooral een spannend “moordplot” in en om ’t Duysthuisje (één van de laatste oorspronkelijke boerderijen die er nog zijn) zit erg leuk in elkaar. Hiermee is tevens een stuk geschiedenis ervan vastgelegd. Dat is ook de bedoeling, want op deze manier komen er uiteindelijk enige Virtual Reality producties waarmee wij op elk moment in het heden ons even bezoekers kunnen wanen in een vervlogen tijd.

Ledenstand
Op 1 december 2019 heeft de OVF 702 leden

RONDLEIDINGEN LANGS ENGELBERT L’ HOËST EN ARMANDO
Meer weten over Armando of Engelbert L’ hoëst? Ga dan mee met de instap-rondleidingen in Museum Flehite. Bezoek de tentoonstellingen over deze intrigerende kunstenaars en kom meer te weten over hun leven en werk.
Museum Flehite organiseert tot en met 26 januari de tentoonstellingen ‘Armando in Amersfoort’ en ‘Engelbert L’hoëst – 100’. De twee eigenzinnige tijdgenoten leidden een totaal verschillend leven, maar er zijn ook opmerkelijke overeenkomsten te vinden tussen deze kunstenaars die een bijzondere band met Amersfoort onderhielden.
In aanvulling op deze exposities worden wekelijks (m.u.v. 23 december en 2 januari) rondleidingen georganiseerd. De rondleidingen vinden plaats op donderdag van 15.00 tot 16.00 uur. Er zijn rondleidingen met het accent op Armando, rondleidingen voornamelijk over L ‘hoëst en rondleidingen die beide kunstenaars belichten.

Data
Donderdag 14 november – Rondleiding Armando en L’hoëst
Donderdag 21 november – Rondleiding L’hoëst
Donderdag 28 november – Rondleiding Armando en L’hoëst
Donderdag 12 december – Rondleiding Armando
Donderdag 19 december – Rondleiding Armando en L’hoëst
Donderdag 9 januari – Rondleiding Armando
Donderdag 16 januari – Rondleiding L’hoëst
Donderdag 23 januari – Rondleiding Armando en L’hoëst

Er kunnen per rondleiding maximaal 20 personen mee. Deelname aan de rondleiding is gratis op vertoon van een entreebewijs. Reserveren: 033 – 2471100 (di t/m zo tussen 11.00 – 17.00 uur).

Over Armando
Armando wordt gezien als één van de belangrijkste naoorlogse kunstenaars van Europa. Hij was naast beeldend kunstenaar en schrijver ook dichter, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker. Naast Museum Flehite worden ook in de nabijgelegen Elleboogkerk werken geëxposeerd, die herinneren aan de noodlottige brand die in oktober 2007 het in de kerk gehuisveste Armando Museum verwoestte.

Over L’hoëst
Op 15 september 1919 werd op een steenworp afstand van Museum Flehite Engelbert L’hoëst geboren. Nu, honderd jaar na zijn geboorte, herdenkt Museum Flehite de in 2008 overleden colorist en expressionist met honderd van zijn werken.

KUNSTWERK MARLOU RUTTEN GAAT GROOTMEESTER VAN WITTEL EREN IN AMERSFOORT
De bijnaam van de 17e-eeuwse kunstschilder Caspar van Wittel was ‘Gaspare degli Occhiali’, Caspar met de bril. Deze bijnaam had hij te danken aan zijn onmiskenbare oog voor detail en de onnadrukkelijke gewoonheid waarmee hij zijn omgeving registreerde. Het kunstwerk Obovaal, Marlou Ruttens versie van een camera obscura, wordt op het terras van Museum Flehite geplaatst als eerbetoon aan de Amersfoortse grootmeester. Hoogstwaarschijnlijk gebruikte Van Wittel een camera obscura als hulpmiddel om details van stadsgezichten te kaderen en uit te lichten. “Het is een magisch mysterieus principe waar je uren in kan verdwalen”, aldus de kunstenares.

De kijker deelt in Van Wittels fascinatie
Obovaal is een camera obscura, vertaald naar een object dat een nieuw stadsgezicht toont. Dit keer de Koppelpoort in Van Wittels geboorteplaats Amersfoort. Het is een educatieve tool die bovenal verwondert. De magie schuilt in het live representeren van de werkelijkheid waardoor de illusie van een levend schilderij ontstaat. Het getoonde beeld zal nooit twee keer hetzelfde zijn want de werkelijkheid verandert constant. Als subtiele verwijzing naar de kunstenaar wordt ‘Veduta di Piazza del Popolo’ omgezet tot een lijntekening en gegraveerd in de metalen behuizing van het object.

Oproep gemeente Amersfoort
In mei van dit jaar legde de gemeente Amersfoort kunstenaars en designers de vraag voor hoe het erfgoed van de beroemde 17e-eeuwse Amersfoortse kunstenaar Caspar van Wittel een plek kon krijgen in de binnenstad. Na de oproep van de gemeente Amersfoort werden er maar liefst 27 verrassende projectvoorstellen van hoge kwaliteit ingediend. De ontwerpen zijn gebaseerd op de camera obscura, een instrument dat Van Wittel waarschijnlijk regelmatig gebruikte. Kunstenaars Jeroen Bisscheroux, Rob Voerman, Kamiel Vorwerk en Marlou Rutten zijn door de gemeente Amersfoort gevraagd om hun ontwerp voor ‘de Camera Obscura van Caspar van Wittel’ verder uit te werken. De meerderheid van de jury gaf de voorkeur aan het werk van Rutten.
Museum Flehite directeur Onno Maurer: “Ze heeft zich goed verdiept in het technische uitgangspunt van de camera obscura en dit omgezet in een object dat je meeneemt in de fascinatie en werkwijze van Van Wittel.”

Een stem voor het publiek
In oktober stonden de ontwerpen van de vier geselecteerde kunstenaars tentoongesteld in Museum Flehite. Het publiek kon stemmen op hun favoriet. Publiekswinnaar Kamiel Vorwerk ontwierp ‘Camera obscura van Casper van Wittel’. Hij liet zich hiervoor inspireren door het sterk perspectivische karakter van Van Wittels werk. De denkbeeldige driedimensionale kijktunnel die dan ontstaat vermenigvuldigde hij en stapelde die tot een meervoudige versie van een camera obscura met daarin de Italiaanse stadsgezichten van Van Wittel, maar ook een rechtstreeks stadsgezicht van Amersfoort. De stem van het publiek telde als een extra stem mee in het uiteindelijke juryoordeel.

Marlou Rutten krijgt opdracht haar werk te uit te voeren dat naar verwachting medio 2020 geplaatst gaat worden aan de Westsingel in Amersfoort.

MIJLPAAL: ALLE 101 OEZBEKEN GEADOPTEERD
Alle graven van de 101 Sovjetsoldaten die in en nabij Kamp Amersfoort werden vermoord, zijn geadopteerd. De Stichting Sovjet Ereveld heeft deze week voor de laatste soldaten adoptanten gevonden.
De Stichting startte in 2010 met grafadoptie. Doel was alle 865 op het Sovjet Ereveld begraven soldaten uit de anonimiteit te halen en de maatschappij te betrekken bij het levend houden van de nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers. De gedachte was dat als voor elk graf een adoptant gevonden zou worden, alle 865 soldaten niet langer vergeten zouden zijn.

Nu zijn alle 101 soldaten geadopteerd die in en nabij Kamp Amersfoort om het leven zijn gekomen. ,,Een mijlpaal’’, zegt Remco Reiding, oprichter van de Stichting Sovjet Ereveld. ,,We zijn verheugd dat iemand aan elk van deze soldaten denkt, te meer daar deze jongens als onbekenden begraven liggen.’’

Op het Sovjet Ereveld liggen ook soldaten die vanuit Margraten en andere plaatsen in Nederland naar de oorlogsbegraafplaats aan de Dodeweg in Leusden zijn overgebracht. Van veel van deze soldaten is de laatste jaren de identiteit wel vastgesteld. Deze graven zijn nog niet allemaal geadopteerd. In totaal is voor meer dan 500 van de 865 soldaten een adoptant gevonden.

De Stichting vraagt van adoptanten een jaarlijkse bijdrage van € 50 euro. Die wordt besteed aan onder meer onderzoek, grafbezoek van nabestaanden, bloemen en kaarsen op de graven en projecten die de nagedachtenis aan de soldaten levend houden. Aanmelden kan via de website www.sovjet-ereveld.nl.
Adoptanten hoeven het graf niet te onderhouden. Dat doet de Nederlandse Oorlogsgravenstichting.

ZOEK MEE NAAR HET BEELD VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG
Hebt u in uw collectie nog foto’s van de Tweede Wereldoorlog? Foto’s die een alledaags of juist bijzonder beeld geven uit deze tijd? In heel Nederland is een zoektocht begonnen naar oorlogsfoto’s. Want in Nederland is veel gefotografeerd tijdens de bezetting. Deze ‘oorlogskiekjes’ worden per provincie verzameld in het kader van het landelijke project Tweede Wereldoorlog in 100 foto’s.

Utrecht in 50 foto’s
Per provincie worden de foto’s verzameld waaruit de 50 meest bijzondere worden geselecteerd die samen een goed beeld geven van de provincie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 15 januari 2020 kiest het publiek hieruit de 25 foto’s die worden ingediend voor het landelijke project. Hieruit wordt de landelijke selectie gemaakt. Van de 50 provinciale foto’s wordt voor elke provincie een pop-up tentoonstelling gemaakt die tijdens de Maand van de Vrijheid rond zal reizen.

De foto’s worden verzameld rond de volgende thema’s:
1. Militaire strijd en bevrijding
2. Vervolging en uitsluiting Joden, Roma, Sinti en andersdenkenden
3. Duitse aanwezigheid, collaboratie en aanpassing
4. Verzet en repressie
5. Dagelijks leven.

Landschap Erfgoed Utrecht neemt deel aan de provinciale werkgroep en verzamelt de Utrechtse foto’s. Twee stagiaires, Jeanet Benschop en Alexandra Kolesnikova, werken aan dit project.

Oproep
Hebt u bijzondere foto’s uit de Tweede Wereldoorlog in uw collectie? Meld het via wo2fotos@landschaperfgoedutrecht.nl U kunt foto’s aanleveren t/m 15 december 2019.
Meer informatie vindt u op www.landschaperfgoedutrecht.nl/ik-wil-ontdekken/tweede-wereldoorlog-in-50-fotos/ (Bericht ingezonden door Mieke Heurneman, adviseur geschiedenis en onderwijs, digitaal-erfgoed-coach. T: 030 – 221 97 70

WIE WEET?
Vanmiddag vroeg ik een visser bij de Koppelpoort of hij weleens wat ving.
Jawel, was het antwoord, maar dat “spul” gooide hij allemaal terug. De reden hiervoor: de bodem van Amersfoorts’ wateren zou zijn verontreinigd door de grootschalige textielindustrie in het verleden.
Textielindustrie? Ja, ik weet wel dat hier vroeger laken gefabriceerd werd. Daarvoor werd geloof ik urine gebruikt. Maar dat is toch niet schadelijk – of speelt er nog wat anders?
Wie kan licht brengen in dit duistere mysterie?
Agnes Witte (witte.agnes@gmail.com)

AGENDA
Dinsdag 21 januari 2020; OVF-lezing; Dick Haver Droeze: De 100-jarige Frisia-woningen en de planontwikkeling van het Bergkwartier. Zie ook mini-excursie op 21 maart!
Dinsdag 18 februari 2020; OVF-lezing; Simon Groot: Leven en werken van de Amersfoortse musicus Joannus Tollius (1550-1628).
Dinsdag 3 maart 2020; OVF-lezing; Richard Hoving: Josef Kotälla, de beul van Amersfoort.
Zaterdag 21 maart 2020; Mini-excursie naar Bergkwartier en de Frisia-woningen naar aanleiding van de OVF-lezing van 21 januari 2020. Nadere mededelingen volgen.
Dinsdag 19 mei 2020; OVF-lezing; Ronald Polak: De ontwapening van het Duitse leger o.a. op de Leusderhei.
Juni 2020; Geplande mini-excursies: a. Boottocht over de Laak en b. Historische rondleiding Park Schothorst. Nadere mededelingen volgen.
Tenzij anders vermeld worden de OVF-lezingen gehouden in Museum Flehite in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 5,00. De zaal gaat open om 19.30 uur.

TENTOONSTELLINGEN
Kunsthal KAdE
(21 september 2019 t/m 12 januari 2020): One way ticket to Mars, leven op Mars volgens kunstenaars, vormgevers, architecten en wetenschappers.
(8 februari 2020 t/m 17 mei 2020): Tell me your story, 100 jaar Afrikaans-Amerikaanse kunst
Museum Flehite
(19 oktober 2019 t/m 26 januari 2020): Engelbert L’hoëst – 100
(19 oktober 2019 t/m 26 januari 2020): Armando
Mondriaanhuis
(25 september 2019 t/m 8 maart 2020): 25x25x25: 25 jaar Mondriaanhuis.
Wijkmuseum Soesterkwartier
Openingstijden: Elke zaterdag vanaf 11:00 uur tot 16:00 uur. Ook op afspraak.
Voor meer informatie: Gezina Tuinstra, telefoon 033-4635661 of 06-2242275

NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie https://ontdekjouwverhaal.nl/onze-afdelingen/amersfoort-en-omstreken
Donderdagavond 12 december 2019 lezing van Sander van der Meer: Digitale nazorg. Wat blijft er on- en offline achter na overlijden?
Donderdagavond 23 januari 2020 lezing van prof. dr. Marijke van der Wal: Leerrijke mobiliteit: koopmanszoon Michiel Heusch op Italiëreis.
Donderdagavond 20 februari 2020 lezing van Bob Coret: Genealogie Online en Open Archieven.
Maandagavond 23 maart 2020 lezing van Fouke Boss over het door hem ontwikkelde genealogieprogramma Centurial.
Vrijdag 17 april 2020 excursie naar het Waterliniemuseum Fort bij Vechten (Bunnik).
Donderdagavond 23 april 2020 een korte afdelingsledenvergadering, gevolgd door een lezing van Paul op den Brouw over Genealogisch onderzoek en horigheid.
Maandagavond 25 mei 2020 lezing van Robert Philippo over Macht, Malaise en Migratie